Het orgel in de Martinikerk te Groningen

De Martinikerk beschikt over twee historische orgels van hoge kwaliteit. Het hoofdorgel is zeer beroemd. Orgelliefhebbers van over de hele wereld komen naar Groningen om het instrument te horen of om erop te spelen.

De bouw van het hoofdorgel in de Martinikerk begon rond 1480. Bij de eerste bouwfase was de humanist Rudolf Agricola als adviseur betrokken. De ontwikkeling van het orgel kende haar hoogtepunt in de 18de eeuw nadat het achtereenvolgens door Arp Schnitger, diens zoon Franz Casper en Albertus Hinsz was uitgebreid. Tijdens de restauratie van het orgel (voltooid in 1984) is de situatie van 1740 als uitgangspunt genomen. Met zijn 3500 pijpen en 53 registers is het orgel van de Martinikerk één van de grootste Noord Europese barokorgels. De registers zijn verdeeld over hoofdwerk, rugwerk en bovenwerk en een vrij pedaal.

Samenvatting van de geschiedenis van het orgel

Rond 1450
1468
Rond 1482

1542
1564
1627-1628
1685-1690
1691-1692
1728-1730
1740
1808-1912
1938-1939
1971
1976-1984

Bouw van het orgel aan de westwand
Het orgel wordt zwaar beschadigd als de Romaanse toren instort
Herbouw van het orgel, vermoedelijk door Johan then Damme met als adviseur de humanist Rudolf Agricola aan de nieuwe westwand
Ombouw in renaissancestijl van met name het hoofdwerk
Uitbreiding van het orgel door Andreas de Mare
Uitbreiding van het orgel door Anthoni en Adam Verbeeck
Ombouw door Jan Helman
Ombouw en uitbreiding met 32’pedaaltorens door Arp Schnitger
Ombouw en uitbreiding met een nieuw rugwerk door Frans Caspar Schnitger en Albertus Anthonie Hinsz
Grote reparatie na verzakking en uitbreiding met zeven registers door Hinsz
Vele wijzigingen door Lohman, Van Oeckelen en Doornbos
Ombouw (o.a. electro pneumatische tractuur en herintonatie) door J. de Koff
Demontage vanwege restauratie van de Martinikerk
Restauratie en gedeeltelijke reconstructie door Jürgen Ahrend. Uitgangspunt was de situatie rond 1740. Adviseur was Cor Edskes uit Groningen.

Hoofdwerk: 
Prestant 16' 
Octaaf 8'
Salicet 8'
Quintadena 8'
Gedekt 8'
Octaaf 4'
Gedektfluit 4'
Octaaf 2'
Vlakfluit 2'
Tertiaan II 4/5'
Mixtuur IV-VI 2/3'
Scherp IV 1/2'
Trompet 8'
Viola da Gamba 8'
Tremulant (gehele werk)


Koppels
Hoofdwerk - Rugwerk
Bovenwerk - Hoofdwerk

Rugwerk: 
Quintadena 16'
Prestant 8'
Bourdon 8'
Roerfluit 8'
Octaaf 4'
Speelfluit 4'
Nasard 3'
Gedektquint 3'
Octaaf 2'
Fluit 2'
Sesquialtera II 11/3'
Mixtuur IV-VI 1'
Cimbel III 1/5'
Basson 16'
Schalmei 8'
Hautbois 8'
Tremulant

Manuaalomvang: C-c'''
Pedaalomvang: CD-d'

Bovenwerk: 
Prestant I-III 8' 
Holfluit 8'
Octaaf 4'
Nassard 3'
Sesquialtera II 11/3'
Mixtuur IV-VI 11/3'
Trompet 16'
Vox Humana 8'








Toonhoogte: a' = 465 Hz
Temperatuur:
onevenredig zwevend
Stemming: Neidhardt/Hinsz

Pedaal: 
Prestant 32'
Prestant 16'
Subbas 16'
Octaaf 8'
Gedekt 8'
Roerquint 6'
Octaaf 4'
Octaaf 2'
Nachthoorn 2'
Mixtuur IV 11/3'
Bazuin 16'
Dulciaan 16'
Trompet 8'
Cornet 4'
Cornet 2'



Bron:
www.martinikerk.nl

Foto's: Minne Veldman